کامبیوم به انگلیسی (Cambium)، لایهای از بافتهای حیاتی در ساقهها و ریشههای گیاهان است که نقش اساسی در رشد عرضی آنها دارد. این لایه، معمولاً در دورتادور ساقهها و ریشههای گیاه وجود دارد و در ناحیه بین بافت چوبی و بافت آبکش یافت می شود. وظیفه تولید بافت چوبی به داخل ساقه و ریشه و بافت آبکش به خارج ساقه و ریشه را بر عهده دارد. در این مقاله، به معرفی انواع کامبیوم، محل قرارگیری، نقش آن در رشد افقی گیاهان خواهیم پرداخت و به سوالات متداول در این زمینه پاسخ خواهیم داد.
برای دریافت خدمات باغبانی سیار یا شرکت در دوره آموزشی باغبانی با ما تماس بگیرید. ۰۹۲۲۴۱۸۳۱۳۷
کامبیوم چیست؟
کامبیوم، لایهای نازک از بافت زنده است که بین بافت چوبی (xylem) و بافت آبکش (phloem) یک گیاه قرار دارد. این لایه، بهطور تاریخی اولین بار توسط رابرت هوک در قرن هفدهم شناسایی شد و نقش حیاتی در رشد عرضی گیاهان دارد.
این لایه، به عنوان منبع اصلی تولید بافت چوبی (xylem) و بافت آبکش (phloem) در گیاهان عمل میکند و از سلولهای فعال و کوچکی تشکیل شده است که به صورت حلقهای در اطراف ساقه و ریشههای گیاه قرار دارند. سلولهای فعال آن قادر به تقسیم و رشد با سرعت بالا هستند، که منجر به افزایش قطر ساقه و ریشه گیاه میشود. این فرایند، به عنوان رشد افقی یا رشد دوم گیاه شناخته میشود و باعث افزایش حجم و ضخامت ساقه و ریشه میشود.
نحوه رشد افقی گیاه
فعل و انفعالاتی که در گیاه برای تحریک و تنظیم تکثیر سلولها توسط کامبیوم اتفاق میافتد، عمدتاً به عوامل زیر بستگی دارد:
- ارسال سیگنال: گیاه به طور طبیعی و در پاسخ به شرایط محیطی مختلف سیگنالهای شیمیایی و فیزیولوژیکی را ارسال میکند که تکثیر سلولها را تحریک میکند. این سیگنالها میتوانند از بخشهای مختلف گیاه مانند برگها، ریشهها و گلها تولید شده و به قسمتهای دیگری از گیاه منتقل شوند تا تکثیر سلولها را متناسب با نیازهای گیاه مهیا کنند.
- ترشح هورمون: هورمونها نقش مهمی در تنظیم تکثیر سلولها توسط کامبیوم دارند. هورمونها میتوانند تقسیم و تکثیر سلولها را تحت تأثیر قرار داده و به تعداد و فعالیت آنها کمک کنند. به عنوان مثال، هورمونهای اوکسین (auxin) و گیبرلین (gibberellin) میتوانند تکثیر این سلولها را تحریک و کنترل کنند.
- تکثیر سلول ها: سلولهای کامبیوم به صورت مداوم تقسیم و تکثیر میشوند. این فرآیند به صورت حلقهای در اطراف ساقه و ریشه گیاه ادامه پیدا میکند و باعث افزایش قطر داخلی و بیرونی ساقه و ریشه میشود. این تقسیم سلولی به عوامل خارجی مانند نور، دما، رطوبت و هورمونهای گیاه وابسته است و با توجه به شرایط محیطی و نیازهای گیاه، ممکن است متفاوت باشد.
به این ترتیب، ارسال سیگنالها، ترشح هورمونها و تکثیر سلولها همگی به طور ترکیبی و تنظیمشده در تحریک و تنظیم تکثیر سلولهای این بافت زنده در گیاهان نقش دارند. این فرآیند رشد افقی را امکانپذیر میسازد و به توسعه و رشد ساقه و ریشه گیاه کمک میکند.
انواع کامبیوم
انواع کامبیوم به ۲ نوع اصلی تقسیم میشود:
- کامبیوم چوب پنبهساز (Vascular Cambium): یک لایه نازک از بافت زنده است که درون ساقه و ریشه گیاه قرار دارد. این لایه مسئول تولید چوب جدید به داخل ساقه و ریشه میشود. همانطور که گیاه رشد میکند، سلولهای جدید افت چوی به داخل اضافه میشوند که باعث افزایش قطر داخلی ساقه و ریشه میشود.
- کامبیوم آوندساز (Cork Cambium): یک لایه نازک دیگر از بافت زنده است که در اطراف ساقه و ریشههای گیاه قرار دارد. این لایه مسئول تولید پوسته گیاه به خارج از ساقه و ریشه میشود. باعث افزایش قطر ساقه و ریشه میشود، اما این افزایش قطر به سمت بیرون است. سلولهای جدید بافت آوندی به سمت خارجی افزوده میشوند و این فرآیند باعث افزایش حجم و ضخامت ساقه و ریشه به طور افقی میشود.
در کنار این ۲ نوع، انواع دیگری نیز وجود دارند که در برخی از گیاهان خاص مشاهده میشوند و در همه گیاهان حضور ندارند. از جمله کامبیوم زوالی (Interfascicular Cambium) که در برخی از گیاهان یافت میشود و باعث افزایش قطر بیرونی ساقه میشود.
استفاده از کامبیوم در تغذیه انسان
در گذشتهها، از کامبیوم گیاهان آرد، خمیر و نان تهیه میشده است. اما باید توجه داشت که این ماده مقدار کمی مواد مغذی دارد و تنوع کمتری نسبت به منابع غذایی دیگر مثل میوهها و سبزیجات دارد. مصرف بالای آن ممکن است به مشکلات گوارشی منجر شود و در برخی موارد حتی به سلامتی آسیب برساند. به همین دلیل، متخصصین تغذیه استفاده از این ماده را به عنوان منبع غذایی توصیه نمیکنند.
در واقع، با وجود وجود منابع غذایی غنیتر و تنوع بیشتر در بازار، توصیه میشود که از منابع غذایی متنوع استفاده کنیم. انتخاب میوهها، سبزیجات و محصولات گندمی به عنوان جایگزینها بهترین راه برای تامین نیازهای غذایی ماست و این کار میتواند به حفظ سلامتی ما کمک کند.
نتیجهگیری
کامبیوم به عنوان یک لایه مهم و ضروری در ساقهها و ریشههای گیاهان با نقش کلیدی در رشد افقی آنها شناخته میشود. این لایه با تولید چوب و فلوئم، بافتهای اصلی گیاهان را تشکیل میدهد و باعث افزایش حجم و ضخامت ساقه و ریشه میشود.
در صورتیکه نیاز به مشاوره یا خدمات باغبانی دارید با گلخانه ایران تماس بگیرید. ۰۹۲۲۴۱۸۳۱۳۷
منبع
سوالات متداول
پاسخ سوالات متداول را می توانید در زیر پیدا کنید. اگر سوالی دارید که پاسخ آن را در این مقاله پیدا نکردید، در قسمت نظرات آن را درج کنید تا پاسخ را برایتان ارسال کنیم.
کامبیبوم چوب پنبه ساز چیست؟
کامبیوم چوب پنبهساز (Vascular Cambium) یک لایه نازک از بافت زنده است که درون ساقه و ریشه گیاه قرار دارد. این لایه مسئول تولید چوب جدید به داخل ساقه و ریشه میشود. همانطور که گیاه رشد میکند، سلولهای جدید چوب به داخل اضافه میشوند که باعث افزایش قطر داخلی ساقه و ریشه میشود.
کامبیوم آوندساز چیست؟
کامبیوم آوندساز (Cork Cambium) یک لایه نازک دیگر از بافت زنده است که در اطراف ساقه و ریشههای گیاه قرار دارد. این لایه مسئول تولید پوسته گیاه به خارج از ساقه و ریشه میشود و باعث افزایش قطر ساقه و ریشه میشود، اما این افزایش قطر به سمت بیرون است. سلولهای جدید به سمت خارجی افزوده میشوند و این فرآیند باعث افزایش حجم و ضخامت ساقه و ریشه به طور افقی میشود.
کامبیوم چوب پنبه ساز در کجا قرار دارد؟
کامبیوم چوب پنبهساز (Vascular Cambium) یک لایه نازک از بافت زنده است که در ساقهها و ریشههای گیاهان علفی و چوبی وجود دارد. به طور دقیقتر بین بافت چوبی (xylem) و بافت آبکش (phloem) یک گیاه قرار دارد. این لایه از سلولهای بسیار کوچک و پویا تشکیل شده است که به صورت حلقهای در اطراف ساقه و ریشهها قرار گرفتهاند.
میزان امتیاز از راست به چپ افزایش می یابد.
میانگین امتیاز ۵ / ۵. تعداد آرا: ۲
هیچ امتیازی ثبت نشده است. شما اولین امتیاز دهنده باشید!